Hełmy strażackie: Rozmiary, Kolory i Rodzaje

Hełm strażacki to nie tylko charakterystyczny element wyposażenia każdego strażaka, ale przede wszystkim kluczowy środek ochrony indywidualnej. Chroni głowę przed urazami mechanicznymi, wysoką temperaturą, płomieniami i substancjami niebezpiecznymi. W tym artykule przyjrzymy się bliżej hełmom strażackim, analizując ich konstrukcję, rodzaje, kolory i funkcje, aby zrozumieć, dlaczego są tak istotne w pracy strażaka.

Dlaczego amerykańskie hełmy strażackie są tak duże?

Charakterystyczny wygląd amerykańskich hełmów strażackich, z ich szerokim rondem, ma swoje korzenie w historii i funkcjonalności. Styl północnoamerykański, wyróżniający się szerokim rondem, został zaprojektowany z myślą o praktycznym zastosowaniu. Szerokie rondo miało za zadanie zbierać wodę spływającą z góry, a następnie odprowadzać ją z dala od twarzy i szyi strażaka, kierując ją na tył kurtki. To rozwiązanie chroniło strażaka przed zalewaniem wodą podczas akcji gaśniczych, szczególnie w warunkach intensywnego polewania wodą. Dodatkowo, szerokie rondo zapewniało ochronę przed intensywnym ciepłem promieniującym z ognia. Strażacy, w sytuacjach ekstremalnego gorąca, mogli nawet nosić hełm tyłem do przodu, aby w pełni osłonić twarz przed żarem. Ta unikalna cecha konstrukcyjna hełmów amerykańskich odzwierciedlała specyficzne warunki pracy i taktyki gaśnicze stosowane w Ameryce Północnej.

Kolory hełmów strażackich w Polsce

Kolorystyka hełmów strażackich w Polsce jest regulowana przepisami prawa i porozumieniami, odzwierciedlając przynależność strażaka do danej formacji. Różne kolory nie tylko ułatwiają identyfikację, ale również mogą mieć znaczenie w kontekście dowodzenia akcją.

Kolory hełmów PSP

W przypadku strażaków Państwowej Straży Pożarnej (PSP), kolorystyka hełmów jest ściśle określona prawnie. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 września 2021 r. w sprawie umundurowania strażaków Państwowej Straży Pożarnej, hełm strażacki PSP ma kolor czerwony. Dokument precyzuje, że czerwony kolor hełmu PSP to RAL3000 w systemie oznaczania barw. Opis hełmu w rozporządzeniu wskazuje, że skorupa hełmu ma być gładka, pozbawiona ostrych załamań, a jej boczna krawędź powinna schodzić w kierunku uszu. Hełm musi być również wyposażony w osłonę karku i twarzy, zapewniając kompleksową ochronę.

Kolory hełmów OSP

Kolorystyka hełmów strażaków Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP) została ustalona w porozumieniu z 1 grudnia 2010 roku między Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych RP a Komendą Główną PSP. Na mocy tego porozumienia, dla strażaków OSP ustalono kolor biały hełmu. Jednakże, kwestia kolorów hełmów w OSP jest nieco bardziej elastyczna niż w PSP. Porozumienie dotyczy jednostek OSP zrzeszonych w ZOSP, a OSP jako stowarzyszenia działają na podstawie własnych statutów. Jeśli statut OSP dopuszcza inny kolor hełmu niż biały (np. limonkowy RAL 1026), jednostka ma prawo go stosować, pod warunkiem posiadania przez hełm świadectwa dopuszczenia CNBOP. W praktyce wiele jednostek OSP używa hełmów w kolorze limonkowym, łącząc widoczność z lokalnymi preferencjami.

Kolory hełmów innych jednostek ochrony przeciwpożarowej

Przepisy dotyczące kolorystyki hełmów PSP i OSP nie obejmują innych jednostek ochrony przeciwpożarowej, takich jak Wojskowe Straże Pożarne, Zakładowe Straże Pożarne czy Lotniskowe Służby Ratowniczo-Gaśnicze. Te jednostki działają na podstawie odrębnych przepisów, które mogą regulować lub nie regulować kolorystykę hełmów. W rezultacie, jednostki te mogą stosować hełmy w różnych kolorach, w zależności od wewnętrznych regulacji i potrzeb operacyjnych. Dopuszczalne są kolory inne niż czerwony i biały, co pozwala na większą elastyczność w dostosowaniu wyposażenia do specyfiki działań danej jednostki.

Rodzaje hełmów strażackich

Szeroki zakres działań straży pożarnej wymaga stosowania różnorodnych rodzajów hełmów, dostosowanych do specyfiki zagrożeń i miejsca akcji. Normy europejskie klasyfikują hełmy strażackie w zależności od przeznaczenia i poziomu ochrony.

Hełmy do gaszenia pożarów w budynkach (EN 443)

Do działań gaśniczych w budynkach przeznaczone są hełmy spełniające normę EN 443 (Hełmy stosowane podczas walki z ogniem w budynkach i innych obiektach). Norma ta określa wymagania dotyczące ochrony mechanicznej i termicznej głowy strażaka w trudnych warunkach pożaru wewnętrznego. Hełmy EN 443 dzielą się na dwa typy: A i B. Hełmy typu B, charakteryzujące się pełną skorupą zakrywającą uszy, są jedynym typem dopuszczonym do użytku w polskich jednostkach ochrony przeciwpożarowej. Hełmy typu A (tzw. krótkie, z półskorupą) nie posiadają certyfikacji w Polsce i nie są dopuszczone do stosowania w środowisku pożaru wewnętrznego, ze względu na mniejszy zakres ochrony.

Hełmy do gaszenia pożarów roślinności (EN 16471)

Specyfika gaszenia pożarów na terenach otwartych (lasy, łąki, wrzosowiska) wymaga stosowania hełmów zgodnych z normą EN 16471 (hełmy do gaszenia pożarów na terenach niezurbanizowanych). Charakterystyczną cechą tych hełmów jest lekka półskorupa, często z otworami wentylacyjnymi, wykonana z tworzyw sztucznych. Choć hełmy EN 16471 zapewniają ochronę przed urazami mechanicznymi i termicznymi w specyficznych warunkach pożarów roślinności, same w sobie nie są dopuszczone do stosowania w polskich jednostkach ochrony przeciwpożarowej. Często stanowią one element szerszego systemu ochrony, w połączeniu z innymi normami.

Hełmy do działań technicznych (EN 16473)

Podczas działań technicznych, takich jak wypadki drogowe czy interwencje na instalacjach technicznych, stosuje się hełmy zgodne z normą EN 16473 (hełmy do ratownictwa technicznego). Hełmy EN 16473 są konstrukcyjnie podobne do hełmów EN 16471, charakteryzują się lekką półskorupą, zapewniającą komfort i nieograniczającą ruchów w ciasnych przestrzeniach. Hełmy EN 16473 są dopuszczone do stosowania w polskich jednostkach ochrony przeciwpożarowej i często spełniają również wymagania normy EN 16471, oferując wszechstronne zastosowanie w różnych typach działań ratowniczych.

Elementy hełmu strażackiego

Hełm strażacki składa się z kilku podstawowych elementów, z których każdy pełni istotną funkcję ochronną i zapewnia komfort użytkowania.

Skorupa

Skorupa hełmu to zewnętrzna, twarda warstwa, odpowiedzialna za ochronę mechaniczną i termiczną. Wykonana jest najczęściej z duroplastów lub termoplastów, materiałów charakteryzujących się wysoką odpornością na uderzenia i temperaturę. Nowoczesne materiały pozwalają na projektowanie skorup o zaawansowanych kształtach, optymalizujących ochronę i ergonomię.

Więźba

Więźba to wewnętrzny system nośny hełmu, rodzaj „stelaża”, na którym osadza się głowa strażaka. Jej zadaniem jest amortyzacja uderzeń i rozpraszanie siły, minimalizując ryzyko urazów głowy, kręgosłupa i wstrząśnienia mózgu. Więźby wyposażone są w systemy regulacji obwodu, umożliwiające dopasowanie hełmu do indywidualnych rozmiarów głowy, zapewniając stabilne i komfortowe noszenie.

Wizjer/Przyłbica

Wizjer lub przyłbica to element chroniący twarz strażaka przed urazami mechanicznymi, ciepłem, odpryskami i cieczami. Współczesne hełmy posiadają wizjery chowane pod skorupę, co chroni je przed uszkodzeniami, gdy nie są używane. Takie rozwiązanie zmniejsza również ogólną powierzchnię hełmu, poprawiając jego ergonomię.

Ochrona karku

Ochrona karku, często wykonana ze skóry, materiałów aramidowych, PBI, materiałów aluminizowanych lub wełny, chroni kark i szyję strażaka przed płomieniami, ciepłem i gorącymi cieczami. W zależności od wersji, ochrona karku może być przedłużona, zapewniając osłonę całej szyi.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze hełmu strażackiego?

Wybierając hełm strażacki, należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów, które wpływają na komfort, bezpieczeństwo i funkcjonalność.

• Masa hełmu: Hełm powinien być lekki, idealnie w przedziale 1100-1200 gramów, aby nie powodował zmęczenia podczas długotrwałych akcji.
• Regulacja więźby: System regulacji obwodu więźby powinien być łatwy i szybki w obsłudze, najlepiej za pomocą pokrętła, umożliwiając dopasowanie hełmu nawet w rękawicach.
• Konserwacja: Hełm powinien być łatwy w konserwacji i czyszczeniu, szczególnie pod kątem usuwania zabrudzeń i potencjalnie rakotwórczych substancji. Więźba powinna być łatwo wypinana bez użycia narzędzi i umożliwiać pranie.

Slangowe określenia hełmu strażackiego

W środowisku strażackim, podobnie jak w wielu innych profesjach, istnieją slangowe określenia na poszczególne elementy wyposażenia. Hełm strażacki również doczekał się swoich potocznych nazw.

• Leatherhead: Slangowe określenie odnoszące się do tradycyjnych, skórzanych hełmów strażackich, a także potoczne określenie strażaka, szczególnie w kontekście historycznym.
• Lid: Proste, slangowe określenie hełmu strażackiego, używane w mowie potocznej.

Często zadawane pytania (FAQ)

• Dlaczego hełmy amerykańskich strażaków są tak duże?
  Szerokie rondo chroni przed wodą i ciepłem, kierując wodę z dala od twarzy i zapewniając osłonę przed żarem.
• Jakie kolory hełmów są używane w PSP?
  Strażacy PSP używają hełmów w kolorze czerwonym (RAL3000).
• Jakie kolory hełmów są używane w OSP?
  Zasadniczo OSP używa hełmów białych, ale dopuszczalne są inne kolory (np. limonkowy), jeśli pozwala na to statut jednostki i hełm posiada odpowiednie certyfikaty.
• Jakie są rodzaje hełmów strażackich?
  Wyróżniamy hełmy do gaszenia pożarów w budynkach (EN 443), hełmy do pożarów roślinności (EN 16471) i hełmy do działań technicznych (EN 16473).
• Na co zwrócić uwagę przy wyborze hełmu strażackiego?
  Kluczowe aspekty to masa hełmu, łatwość regulacji więźby i łatwość konserwacji.

Podsumowując, hełm strażacki to zaawansowany technologicznie element wyposażenia, który ewoluował na przestrzeni lat, dostosowując się do zmieniających się wyzwań i potrzeb strażaków. Różnorodność typów, kolorów i konstrukcji hełmów odzwierciedla specyfikę różnych rodzajów działań ratowniczych i dbałość o bezpieczeństwo strażaków w każdej sytuacji.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Hełmy strażackie: Rozmiary, Kolory i Rodzaje, możesz odwiedzić kategorię HVAC.