Filtry HEPA, EPA, ULPA: Który Wybrać?

W dzisiejszych czasach, kiedy jakość powietrza w naszych domach i miejscach pracy staje się coraz ważniejsza, filtry powietrza odgrywają kluczową rolę. Szczególnie popularne stały się filtry HEPA, EPA i ULPA, często spotykane w oczyszczaczach powietrza, odkurzaczach i systemach wentylacyjnych. Ale czym dokładnie się różnią? Który z nich jest najlepszy do Twoich potrzeb? Ten artykuł ma na celu wyjaśnienie tych kwestii i pomóc Ci w dokonaniu świadomego wyboru.

Co to są filtry HEPA, EPA i ULPA?

Akronimy EPA, HEPA i ULPA odnoszą się do klasyfikacji filtrów powietrza, które są definiowane przez normę PN-EN 1822-1:2009. Określają one zdolność filtra do zatrzymywania cząstek zanieczyszczeń o określonej wielkości. Wszystkie te filtry są filtrami cząsteczkowymi powietrza o wysokiej skuteczności, ale różnią się stopniem tej skuteczności.

Filtry HEPA (High Efficiency Particulate Air)

Filtry HEPA, co tłumaczy się jako „wysokoskuteczne filtry cząsteczkowe powietrza”, są znane ze swojej zdolności do wychwytywania bardzo małych zanieczyszczeń. Zostały opracowane w czasie II wojny światowej na potrzeby programu atomowego, gdzie absolutna czystość powietrza była kluczowa. Tradycyjnie wykonywane były ze spiekanego szkła, ale obecnie częściej stosuje się polipropylen. Ich struktura przypomina harmonijkę z mikroskopijnych włókien, co zwiększa powierzchnię filtracyjną.

Filtry EPA (Efficiency Particulate Air)

Filtry EPA, czyli „skuteczne filtry cząsteczkowe powietrza”, stanowią nieco niższą klasę filtrów niż HEPA. Od 2010 roku filtry klasy od E10 do E12 są oznaczane jako EPA. Chociaż są mniej skuteczne niż HEPA, nadal oferują bardzo dobrą filtrację powietrza i są często stosowane w urządzeniach domowych.

Filtry ULPA (Ultra Low Penetration Air)

Filtry ULPA, czyli „ultra niskopenetracyjne filtry powietrza”, są najwyższą klasą filtrów cząsteczkowych. Określane są również jako filtry absolutne, co podkreśla ich ekstremalnie wysoką skuteczność. Zostały stworzone do zastosowań, gdzie wymagana jest niemal sterylna czystość powietrza.

Różnice między filtrami EPA i HEPA

Główna różnica między filtrami EPA i HEPA leży w ich skuteczności filtracji. Norma EN 1822:2009 definiuje klasy filtrów w oparciu o procent zatrzymywanych cząstek o wielkości 0,3 mikrometra (μm). Jest to tak zwany MPPS (Most Penetrating Particle Size) – rozmiar cząstek, które najtrudniej jest filtrować. Filtry HEPA muszą zatrzymywać co najmniej 99,95% cząstek MPPS, natomiast filtry EPA mają nieco niższe wymagania.

Poniższa tabela przedstawia klasyfikację filtrów EPA, HEPA i ULPA zgodnie z normą EN1822:2009:

Jak widać z tabeli, filtry HEPA (H13 i H14) są znacznie skuteczniejsze niż filtry EPA (E10-E12), ale różnica między EPA 12 a HEPA 13 nie jest aż tak znacząca. Filtr EPA 12 zatrzymuje 99,5% cząstek, a HEPA 13 – 99,95%. Na pierwszy rzut oka różnica 0,45% może wydawać się niewielka, ale w kontekście jakości powietrza i zdrowia, nawet te ułamki procenta mogą mieć znaczenie.

Filtry ULPA – filtry absolutne

Filtry ULPA to absolutny szczyt technologii filtracji powietrza. Ich skuteczność jest tak wysoka, że są w stanie zatrzymywać nawet najmniejsze cząsteczki, w tym wirusy i nanoczasteczki. Jednak tak wysoka skuteczność ma swoją cenę – filtry ULPA są droższe i stwarzają większy opór przepływu powietrza.

Gdzie stosuje się filtry EPA, HEPA i ULPA?

Filtry EPA i HEPA znajdują szerokie zastosowanie w urządzeniach gospodarstwa domowego, takich jak:

• Oczyszczacze powietrza: Filtry HEPA są standardem w oczyszczaczach powietrza, szczególnie tych przeznaczonych do walki z pyłami PM2,5, alergenami i smogiem. Filtry EPA są również stosowane i stanowią dobrą alternatywę, szczególnie w bardziej przystępnych cenowo modelach.
• Odkurzacze: Wiele nowoczesnych odkurzaczy, zwłaszcza tych przeznaczonych dla alergików, wyposażonych jest w filtry HEPA, które zapobiegają wydostawaniu się drobnych cząstek kurzu i alergenów z powrotem do powietrza. Filtry EPA również znajdują zastosowanie w odkurzaczach.
• Klimatyzacja: Filtry EPA lub HEPA mogą być stosowane w systemach klimatyzacji, aby poprawić jakość powietrza nawiewanego do pomieszczeń. Warto jednak pamiętać, że wiele klimatyzatorów ma filtry o niskiej skuteczności lub nie ma ich wcale.

Filtry ULPA są wykorzystywane w miejscach, gdzie wymagana jest ekstremalna czystość powietrza, takich jak:

• Laboratoria biologiczne i farmaceutyczne: W tych miejscach sterylność jest kluczowa dla bezpieczeństwa badań i produkcji leków.
• Sale operacyjne: Aby zminimalizować ryzyko infekcji, sale operacyjne muszą być wyposażone w systemy filtracji powietrza z filtrami ULPA.
• Przemysł elektroniczny i nanotechnologia: Produkcja komponentów elektronicznych i nanokomponentów wymaga ekstremalnie czystego powietrza, aby uniknąć zanieczyszczeń.
• Przemysł nuklearny: W obiektach nuklearnych filtry ULPA są niezbędne do zapobiegania rozprzestrzenianiu się radioaktywnych cząstek.
• Przemysł spożywczy: W pewnych segmentach produkcji spożywczej, np. w produkcji żywności dla niemowląt, utrzymanie wysokiej czystości powietrza jest kluczowe.

Skuteczność filtrów: HEPA vs ULPA vs EPA w warunkach domowych

Choć filtry ULPA oferują najwyższą teoretyczną skuteczność, ich zastosowanie w domowych oczyszczaczach powietrza nie zawsze jest uzasadnione. Z kilku powodów:

• Wyższy koszt: Filtry ULPA są znacznie droższe niż filtry HEPA i EPA, co przekłada się na wyższą cenę urządzeń i ich eksploatacji.
• Większy opór przepływu powietrza: Filtry ULPA stwarzają większy opór dla przepływającego powietrza. Aby utrzymać ten sam przepływ powietrza (CADR - Clean Air Delivery Rate), oczyszczacz z filtrem ULPA będzie musiał mieć mocniejszy i głośniejszy wentylator. Alternatywnie, przy tej samej mocy wentylatora, CADR urządzenia z filtrem ULPA będzie niższy niż z filtrem HEPA lub EPA.
• Niewielka różnica w praktycznej skuteczności w domu: W typowym domu nie uzyskamy sterylnych warunków panujących w laboratorium. Nieszczelności okien, drzwi, wentylacji i ciągłe otwieranie drzwi powodują, że zanieczyszczenia stale wnikają do pomieszczenia. W praktyce, w warunkach domowych, oczyszczacz powietrza, nawet z filtrem HEPA, rzadko osiągnie skuteczność filtracji wyższą niż 99,5% ze względu na te nieszczelności i ciągłą wymianę powietrza. Różnica między 99,95% (HEPA 13) a 99,999% (ULPA 15) staje się w tym kontekście marginalna.

Filtry EPA 12 – optymalny wybór do domu?

Biorąc pod uwagę powyższe argumenty, filtry EPA 12 wydają się być optymalnym wyborem do domowych oczyszczaczy powietrza. Oferują bardzo wysoką skuteczność filtracji (99,5%), zbliżoną do filtrów HEPA 13, ale przy niższym oporze przepływu powietrza i niższych kosztach. Oczyszczacz powietrza z filtrem EPA 12 może osiągnąć wyższy CADR lub pracować ciszej niż urządzenie z filtrem HEPA 13 przy tej samej mocy wentylatora. W praktyce, różnica w skuteczności między EPA 12 a HEPA 13 w warunkach domowych jest często pomijalna, a korzyści z wyższego CADR lub cichszej pracy mogą być bardziej odczuwalne.

Filtracja absolutna vs nominalna

Warto również wspomnieć o różnicy między filtracją absolutną a nominalną. Filtracja absolutna, jak w przypadku filtrów HEPA i ULPA, gwarantuje, że filtr zatrzyma określony procent cząstek o danej wielkości (np. 99,95% dla HEPA 13). Filtracja nominalna natomiast określa jedynie proporcję cząstek o danej wielkości, które zostaną zatrzymane, ale nie gwarantuje minimalnej skuteczności. W przypadku filtrów powietrza do oczyszczaczy, warto wybierać filtry o filtracji absolutnej, czyli właśnie EPA, HEPA lub ULPA, aby mieć pewność co do ich skuteczności.

CADR i klasa filtra – co jest ważniejsze?

Przy wyborze oczyszczacza powietrza, wiele osób skupia się na klasie filtra (EPA, HEPA, ULPA). Jednak ważniejszym parametrem jest CADR (Clean Air Delivery Rate), czyli współczynnik dostarczania czystego powietrza. CADR informuje, ile metrów sześciennych powietrza oczyszczacz jest w stanie skutecznie oczyścić w ciągu godziny. Im wyższy CADR, tym szybciej i skuteczniej oczyszczacz oczyści powietrze w pomieszczeniu.

Oczyszczacz powietrza z filtrem EPA 12 i wysokim CADR może być bardziej efektywny w poprawie jakości powietrza w domu niż urządzenie z filtrem HEPA 14 i niskim CADR. Wysoki CADR oznacza, że więcej powietrza przechodzi przez filtr w jednostce czasu, co kompensuje ewentualnie minimalnie niższą skuteczność filtra EPA w porównaniu do HEPA.

Podsumowanie

Wybór odpowiedniego filtra powietrza zależy od Twoich potrzeb i oczekiwań. Filtry HEPA są doskonałym wyborem do większości zastosowań domowych, oferując bardzo wysoką skuteczność w usuwaniu zanieczyszczeń. Filtry EPA, szczególnie klasy E12, stanowią atrakcyjną alternatywę, oferując zbliżoną skuteczność do HEPA 13, ale często w niższej cenie i z lepszym przepływem powietrza. Filtry ULPA, choć najskuteczniejsze, są zazwyczaj niepotrzebne i niepraktyczne w domowych oczyszczaczach powietrza ze względu na wyższy koszt i mniejsze korzyści w typowych warunkach. Przy wyborze oczyszczacza powietrza, pamiętaj, aby zwracać uwagę nie tylko na klasę filtra, ale przede wszystkim na współczynnik CADR, który realnie określa wydajność urządzenia w oczyszczaniu powietrza w pomieszczeniu.

Jeśli chcesz poznać inne artykuły podobne do Filtry HEPA, EPA, ULPA: Który Wybrać?, możesz odwiedzić kategorię Wentylacja.